Jaskinia Wodna pod Pisaną
49°14′25″N 19°51′53″E/49,240278 19,864722| Plan jaskini | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Położenie | |
| Właściciel | |
| Długość |
450 m |
| Deniwelacja |
5 m |
| Wysokość otworów |
1023, 1024, 1028 m n.p.m. |
| Wysokość otworów nad dnem doliny |
0 m |
| Ekspozycja otworów |
ku N, ku W , ku SW |
| Data odkrycia |
znana od dawna |
| Odkrywca |
dostępna dla taterników jaskiniowych[1] |
| Kod |
(nr inwentarzowy PIG) T.E-08.20 |
Położenie na mapie Tatr  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
| 49°14′25″N 19°51′53″E/49,240278 19,864722
| |
| Strona internetowa | |
Jaskinia Wodna pod Pisaną, nazywana także Jaskinią Pisaną – jaskinia znajdująca się w Dolinie Kościeliskiej w Tatrach Zachodnich. Jaskinia ma trzy otwory, łączna długość wynosi 450 m, położona jest na wysokości 1023–1028 m n.p.m.[2] Najbardziej znany wylot jaskini znajduje się w odległości 4,3 km od Kir, powyżej Polany Pisanej, pod wapienną Skałą Pisaną. W miejscu tym wypływa z jaskini woda, która podziemnymi korytami i szczelinami przesącza się z Kościeliskiego Potoku, a także z Wąwozu Kraków. Wchodząc do jaskini tym otworem, brnie się po pas w zimnej wodzie. Silny prąd utrudnia poruszanie się[3]. Jednak duża część jaskini jest pozbawiona wody, dlatego do jaskini wchodzi się najczęściej dwoma pozostałymi, łatwo dostępnymi otworami. Jeden znajduje się kilkanaście metrów na południe od otworu wylotowego z wodą, prawie w drodze prowadzącej Doliną Kościeliską. W latach 90. XX wieku został uszkodzony przy remoncie drogi. Kolejny jest kilkadziesiąt metrów na południe wzdłuż drogi zaraz przy Kościeliskim Potoku[4]. Do połowy lat 90. XX wieku, kiedy oberwało się zbocze, częściowo zasypując otwór, był największym i najczęściej odwiedzanym wejściem do jaskini.
Jaskinia nie jest udostępniona turystom. W jej pobliżu znajduje się jaskinia Wyzior i Jaskinia Wodna przy Pisanej[5].
Opis jaskini[edytuj | edytuj kod]
Od najbardziej znanego otworu pod Skałą Pisaną prowadzi obszerny korytarz, którym płynie potok (w bok odchodzi korytarzyk do trzech okien obok otworu), do sali nazwanej Komorą Goszczyńskiego. Odchodzi z niej kilka korytarzy. W lewo, idąc wodą pod prąd, dochodzi się do Komory Końcowej i syfonu (dojść tam można również równoległym korytarzem z Komory Goszczyńskiego nazwanego Stemple Czółna). Za syfonem prowadzi Nowy Korytarz, który kończy się nieprzebytym, kolejnym syfonem.
Z Komory Goszczyńskiego odchodzi kilka korytarzy, z których największym – Złotym Korytarzem – idzie główny ciąg jaskini. Prowadzi on do rozgałęzienia (przed nim odchodzi boczny korytarz do otworu wylotowego przy drodze), skąd w lewo idzie korytarz Stemple Czółna, a prosto (na prawo jest Korytarz Skrzelowy) do zasypanego częściowo przez zawalisko otworu przy Kościeliskim Potoku. Po drodze mija się boczne korytarze prowadzące w stronę nieznanych partii jaskini, z których dobiega szum wody[4][5].
Przyroda[edytuj | edytuj kod]
Nacieki nie występują. Natomiast w części korytarzy są buły hematytowe.
Korytarze od otworu w Skale Pisanej do Nowego Korytarza są stale wypełnione wodą, pozostałe są zalewane okresowo. Wypływ z jaskini jest zasilany przez 4 ponory położone w dnie Potoku Kościeliskiego na odcinku od mostka przy Krzyżu Pola do południowego otworu jaskini, a także z Zadniego Kamiennego[4].
W jaskini żyją nietoperze[5].
Historia odkryć[edytuj | edytuj kod]
Jaskinia Wodna pod Pisaną była znana miejscowym od bardzo dawna. Penetrowali ją poszukiwacze skarbów, górnicy. Pierwszego odnotowanego wejście dokonał ok. 1820 r. Ignatz Franz G. Blumenfeld (leśniczy z Witowa), ok. 1820 zwiedził ją Emanuel Homolacs, właściciel huty w Kuźnicach wraz z jej zarządcą Franciszkiem Kleinem. Znaleźli w jaskini resztki drewnianej obudowy, świadczące o wcześniejszym penetrowaniu. Później zwiedzali ją m.in.: Seweryn Goszczyński (1832), Jan Gwalbert Pawlikowski (1879), Jan Kasprowicz (1902). Jaskinia zbadana i opisana została w roku 1932 przez Stefana i Tadeusza Zwolińskich.
Z jaskinią tą wiąże się legenda o śpiących rycerzach króla Bolesława Chrobrego, którzy obudzą się, gdy będą potrzebni ojczyźnie (w innej wersji legendy rycerze ci śpią pod Giewontem, w jeszcze innej są to rycerze króla Bolesława Śmiałego). W 1896 r. rzeźbiarz Juliusz Wojciech Bełtowski na skale nad jaskinią dla upamiętnienia tych legend wykuł (słabo obecnie widoczną) płaskorzeźbę rycerza[3].
Ze względu na to, że jaskinia jest częściowo zalana wodą, nie do końca została zbadana. W 2008 roku odkryto kilkanaście kolejnych metrów korytarzy[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Taternictwo jaskiniowe. Strona internetowa Tatrzańskiego Parku Narodowego. [dostęp 2010-01-02].
- ↑ Jaskinie Tatr [online], 16 sierpnia 2017 [dostęp 2018-10-24] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-16].
- ↑ a b Józef Nyka: Tatry polskie. Przewodnik. Wyd. XIII. Latchorzew: Trawers, 2003. ISBN 83-915859-1-3.
- ↑ a b c J. Grodzicki (red.), Jaskinie Tatrzańskiego Parku Narodowego. Jaskinie wschodniego zbocza Doliny Kościeliskiej, Warszawa: PTPNoZ, 1993.
- ↑ a b c Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2016-02-28].
- ↑ „Jaskinie” (Nr 4 (53)), kwartalnik Polskiego Związku Alpinizmu, 2008, ISSN 1234-4346.